Dziś, tak jak i dawniej nikt nie wyobraża sobie budowy domu, dworu bez przytulnego kominka. Ta sama w istocie chęć posiadania w ostatnim dwudziestoleciu miała jednak zupełnie inne podłoże. Kilka stuleci temu kominki i później piece były jedynym znanym sposobem ogrzania domu w okresie mrozów. W ostatnich latach kominek pełnił jedynie funkcję dekoracyjną nadającą wnętrzu charakter. Dziś jednak w dobie dynamicznie rozwijających się nowych technologii grzewczych i kominki wracają do źródła stwarzając możliwość bycia głównym źródłem ciepła.

Kominki z płaszczem wodnym lub z systemem rozprowadzania ciepłego powietrza stanowią coraz częściej realną alternatywę dla inwestora decydującego się na któryś ze sposobów ogrzewania domu. Przy planowaniu ogrzewania dla domu w stylu dworkowym warto pomyśleć jeszcze o alternatywie dla popularnych dziś grzejników, co również jest możliwe przy ogrzewaniu kominkiem. Nie o systemach i technologiach jednak mamy dzisiaj rozmawiać więc przejdźmy od razu do tematu stylu, chociaż…

KOMINEK OTWARTY CZY ZAMKNIĘTY?

…tak, nie da się całkowicie oddzielić stylu (wyglądu) kominka od zastosowanych technologii. Jeśli kominek ma pełnić rolę głównego źródła ciepła albo skutecznego dodatkowego musi być zamknięty. W zależności od użytego wkładu będzie dogrzewał tylko pomieszczenie w którym się znajduje (zwykły wkład kominkowy) albo cześć dworu (DGP) lub cały dwór i wodę użytkową (płaszcz wodny). Wkład kominkowy przekazuje do pomieszczenia znaczną część uzyskanego ciepła powstałego ze spalanego paliwa. Pod względem wydajności takie rozwiązanie jest znacznie lepsze od kominka z paleniskiem otwartym, bo łączy się z dostarczeniem tej samej ilości ciepła do pomieszczenia przy spaleniu mniejszej ilości paliwa (drewna). Kominek z wkładem to także większe bezpieczeństwo. Duży wybór pozwoli nam na dobranie odpowiedniego wkładu do stylu, w którym wykonany zostanie cały kominek. Jeśli kominek będzie używany sporadycznie, to może pozostać otwarty. Warto w tym miejscu wspomnieć, że problem zamkniętego paleniska to nie tylko problem naszych czasów. Pierwsze piece kaflowe pojawiały się już na przełomie XVII/XVIII wieku, jednak późniejsza ich ekspansja postawiła naszych przodków przed podobnym wyborem. Piece charakteryzowały się lepszą sprawnością niż otwarte kominki w stylu klasycystycznym, jednak ich paleniska były najczęściej zamknięte. By móc cieszyć oko blaskiem ognia pochodzącego z palonych polan stosowano również kosztem sprawności ażurowe drzwiczki żeliwne, albo w późniejszym czasie… drzwiczki z przeszkleniem! (Białowieża Towarowa)

Od XIX wieku piec wpisał się na stałe w dworskie wnętrza. Pokazany na zdjęciu piec kaflowy posiada podwójne drzwiczki. Zewnętrzne są ozdobne, wewnętrzne zapewniają szczelność.

MATERIAŁ NA OBUDOWĘ

Najbardziej oczywistym materiałem, który możemy zastosować przy tradycyjnym kominku w nowobudowanym dworze jest cegła. Cegła to naturalny materiał stosowany od wieków i najczęściej kojarzony z paleniskiem. Możemy zastosować zwykłą albo klinkierową lub też jej tańszy odpowiednik licowy. Te ostatnie możemy dziś kupić w wersji stylizowanej „na staro”, co ładnie podkreśli rustykalny wygląd wnętrza dworu (jeśli się na taki zdecydujemy).

Kolejny materiał po cegle, który ma bezpośrednie odniesienie do historii i tradycji to kamień. Warto o nim pomyśleć, jeśli planujemy wykonanie kominka w stylu klasycystycznym. Dla niego najlepszą oprawą będzie bogaty, stylowy portal kominkowy. Klasyczna obudowa portalowa może być również prosta, wykonana z bloków kamienia lub cieńszych elementów przyklejanych do płyt gipsowo-kartonowych. Rodzaje kamienia stosowane na taką obudowę to zwykle łatwe w obróbce kamienie miękkie takie jak trawertyn, piaskowiec czy marmur. Z kamienia można wykonać również kominek rustykalny.

Trzeci materiał, który można wziąć pod uwagę przy budowie kominka to drewno. Stosowane najczęściej jako dodatek do kamienia i cegły musi być twarde (dąb naturalny lub bielony, klon itp.). Popularnością cieszy się również drewno egzotyczne, które jest stabilne i charakteryzuje się niskim współczynnikiem skurczu, co pomaga utrzymać pierwotne wymiary przy niechcianym wpływie temperatury i wilgoci.

Ostatnim materiałem trochę innej kategorii, który możemy wziąć pod uwagę przy budowie kominka w naszym dworze to kafle, które coraz częściej wracają do łask. Jest to jednak najdroższy materiał, do którego położenia potrzebna będzie naprawdę solidna firma. Wymienione wcześniej materiały obudowy kominka należy rozdzielić od wkładu/paleniska izolacją, natomiast kominek wyłożony kaflami działa na nieco innych zasadach. W tym przypadku to kafle kumulują ciepło i oddają je do pomieszczenia. O tym musimy również pamiętać przy wyborze danej technologii.

Rustykalny kominek z otwartą komorą spalania

STYL

Styl rustykalny to pierwszy ze stylów adekwatnych dla domu budowanego w stylu dworkowym. Kominek o tradycyjnym kształcie i wysuniętej z lica ściany bryle wykonywany jest zwykle z cegły, kamienia i drewna. Jego konstrukcja wynika z technologii wykonania, gdzie dawniej komora spalania, a dziś częściej wkład kominkowy wybudowane są przy ścianie kominowej i zabudowane odpowiednimi materiałami. Pomieszczenie dla tego kominka musi być przestronne, a materiały, z których wykonana jest podłoga i stolarka winny się cechować prostotą i naturalnością.

Kominek klasycystyczny (klasyczny) to kominek, którego palenisko/wkład jest wmurowany w ścianę i na zewnątrz otoczony jedynie portalem. Ten może być drewniany, częściej kamienny. Kominki tego rodzaju dominowały w dworach i pałacach wiejskich czasów Augusta Poniatowskiego. Nad portalem często umieszczano piękne lustro. Stolarka okien, drzwi, mebli musi być dopasowana do stylu kominka i zwykle oscyluje w granicach bieli, szarości czy beżu. Do pomieszczeń z takim kominkiem pasują liczne zdobienia takie jak gzymsy, listwy przysufitowe czy fazowane ramy do drzwi.

Kominek klasycystyczny – dwór w Koszutach

Kominki z kafli. Bardzo długa tradycja budowania z kafli przełożyła się także na nowobudowane kominki. Kominki w tym stylu są jednak specyficzne, bardzo masywne, wkład kominkowy może być wysoki. Jak wspomniano wcześniej, budowę takiego kominka można zlecić jedynie wysokiej klasy zdunowi. Można również polegać na osobach polecanych przed producentów kafli. Jeśli planujemy wybudować kominek z kafli, warto rozważyć, czy lepszą decyzją nie będzie jednak tradycyjny…

PIEC KAFLOWY

Dzisiaj piece kaflowe wykonywane są niezwykle rzadko. Nie zawsze jednak chcemy mieć to, co opłacalne i praktyczne. Eklektyczny piec z otwartym paleniskiem stylizowany na XIX wiek zrobi wrażenie na każdym gościu. Piec taki może być efektownym elementem wystroju szczególnie dla wysokiego pomieszczenia. Musimy jednak pamiętać, że sprawność takiej konstrukcji to 30-60% (przy czym najwyższą osiągają tylko fachowo i bardzo starannie wykonane piece). Piece kaflowe mają zdolność do akumulacji ciepła i potrafią je oddawać jeszcze długo po wypaleniu paliwa.