W zasadzie Józef Brandt nie powinien się dziś znaleźć w tym miejscu. Artysta ten tworzył genialne obrazy batalistyczne osadzone w XVII wieku obrazujące walki kozacko-tatarskie i wojny szwedzkie z tejże epoki („Chodkiewicz pod Chocimiem”, „Odbicie jasyru”). Malował sceny historyczno-rodzajowe takie jak „Wyjazd Jana Sobieskiego na polowanie” i w dalszej kolejności dopiero sceny rodzajowe.
Nie ma sobie równego w odtwarzaniu stepów, koni, zdziczałych dusz stepowych i krwawych scen, które rozgrywały się dawniej na onych pobojowiskach. Takie obrazy mówią, bo na ich widok przychodzą na myśl stare tradycje, stare pieśni i podania rycerskie, słowem wszystko to co było, przeszło, a żyje tylko we wspomnieniach, zaklęte w czar poezji! Brandt jest po prostu poetą stepowym, tak jak był nim Goszczyński, Zaleski lub nawet Słowacki w „Beniowskim”. Czasy zamarłe zmartwychwstają pod jego pędzlem, a na widok jednego epizodu mimo woli odtwarza się w duszy cały świat rycersko-kozaczy.
Tak miał po czasie o sztuce Brandta napisać zainspirowany twórczością artysty Henryk Sienkiewicz. Ja w tym miejscu chciałem przedstawić raptem kilka scen rodzajowych, w których dwór szlachecki jest tylko elementem otoczenia… Warto jednak przyjrzeć się tej nielicznie reprezentowanej w malarstwie polskim wizji XVII-wiecznego dworu szlacheckiego. Na pierwszym obrazie „Pożegnanie” widzimy scenę rozstania kozaka z wybranką. Obraz z 1867 roku, alternatywnie zatytułowany „Kozak konia poił”, znajduje się dziś w Galerii Sztuki we Lwowie. Drugie płótno „Nad Dniestrem” przedstawia scenę narady przy bielonym dworze umiejscowionym nad tytułową rzeką. Zostało namalowane osiem lat później, dziś znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie. Trzeci obraz (z dworem szlacheckim w tle) przedstawiający mężczyzn „przed polowaniem” i tak właśnie zatytułowany stanowi własność prywatną.
Odbiegającym od powyższych jest natomiast ostatni obraz Józefa Brandta wystawiony w 2009 roku na aukcji za cenę wywoławczą trzystu tysięcy złotych. Płótno zatytułowane „Od dworu do dworu” przedstawia scenę z późniejszej epoki, na której mnich-kwestarz jeździ po wioskach i zbiera datki na rzecz swojego klasztoru. Choć obraz nie przedstawia dworu jako takiego na miejsce w naszej galerii zasłużył dzięki swemu tytułowi.
Józef Brandt (ur. 11 lutego 1841 w Szczebrzeszynie, zm. 12 czerwca 1915 w Radomiu) – polski malarz, batalista. Studiował w Paryżu (1858-1860) i Monachium. Od 1875 prowadził prywatną szkołę malarską, stając się przywódcą tzw. monachijskiej szkoły malarstwa polskiego, z którą byli związani m. in. Aleksander Gierymski, Alfred Wierusz-Kowalski, Tadeusz Ajdukiewicz, Wojciech Kossak, Leon Wyczółkowski. W 1877 ożenił się z Heleną z Woyciechowskich Pruszakową, właścicielką wsi Orońsko k. Radomia, gdzie tworzył i prowadził szkołę przez większą część życia. Tutaj spędzał artysta sezony letnie, otoczony rodziną oraz licznie odwiedzającymi go przyjaciółmi.
(za wikipedia.pl)
Łukasz Górka