Na ekranie zadebiutował dość późno jednak od razu zaskarbił sobie serca publiczności i co ważniejsze – twórców filmowych. Krytycy jednak długo sprzeczali się o te występy w filmach. Jedni charakteryzowali jego role jako statysty, choć ilość czasu spędzonego na ekranie w oczach oponentów stawiała go na równi z rolami drugoplanowymi. Na swoim koncie ma przynajmniej cztery filmy i trzy seriale…

A w zasadzie to „O pałacach wiejskich i dworach z epoki po Stanisławie Auguście i budowniczym królewskim Jakóbie Kubickim”, ponieważ tytuł mówi tutaj w zasadzie wszystko. Książka ta to kolejny po „Krótkiej nauce budowniczej dworów…” reprint traktujący o naszej narodowej architekturze wydany nakładem wydawnictwa Graf_ika.

Dziś nikt nie wyobraża sobie domu mieszkalnego bez tarasu, bez zgrabnego połączenia salonu z ogrodem i bez otwarcia się na szeroko pojętą naturę. Tendencja owa nie omija również nowobudowanych domów w stylu dworkowym. Niektóre szkoły architektoniczne wiążą te trendy głównie ze współczesnym człowiekiem przypisując je wzmożonym potrzebom intymności i prywatności. Jeśli jednak zagłębimy się w ewolucję stylu architektonicznego dworu polskiego na przełomie ostatnich wieków, wniosek powyższy zostanie w istocie obalony.

Jakże specyficzne pojmowanie śmierci przenika tę serię obrazów Jacka Malczewskiego! Półnaga, dorodna kobieta, ze skrzydłami na plecach i z kosą w ręku. Mityczna postać. Tytułowa Thanatos… Thanatos był pierwotnie uosabiającym śmierć greckim bogiem, bratem bliźniakiem boga snu, Hypnosa.

Autor „Krótkiej nauki budowniczej dworów, pałaców, zamków podług nieba i zwyczaju polskiego” w zakończeniu swej pracy napisał:
Skończyłem naukę budowniczą, w której mało słów potrzeba i dyskursu, ale raczej abrysu i wizerunku, oko bowiem więcej jednym pojrzeniem poda do uwagi niźli długa mowa… ¹

W momencie, kiedy Leonard Durczykiewicz uwieczniał na kliszy dwór w Sobocie, posiadłość była własnością panny Adeli Dziembowskiej herbu Pomian. Na początku XVI stulecia majątek należał do rodziny Sobockich, na początku XIX wieku do rodziny Łaszkowskich, później do Dziembowskich. Obecny dwór został wybudowany w 1809 roku na polecenie Ignacego Łaszkowskiego. Po Ignacym właścicielami były jeszcze Emilia z Urbanowskich Łaszkowska i Seweryna z Urbanowskich Dziembowska.

Dziury, które aperturas (otworami) zowią, w ścianach dwojakie są: to jest okna i drzwi. Co do okien, te w nich mają być przestrogi.¹ Tak miał rozpocząć rozdział „o dziurach potrzebnych w ścianach” w swoim opracowaniu siedemnastowieczny budowniczy dworów, zamków i pałaców. Dziś dwie najważniejsze przestrogi płynące z doświadczeń nowopowstających dworów to szprosy i wielkość okien. A w zasadzie to brak szprosów i przewymiarowanie otworów okiennych w nawiązaniu do dawnego stylu. Nim jednak przeanalizujemy to, z czym mamy do czynienia dziś sięgnijmy do korzeni, czyli do zasad budowniczych XVII i późniejszych wieków.

Bardzo banalnie zacznę tę krótką recenzję „Niezbędnika Sarmaty” Jacka Kowalskiego. Mianowicie książka ta musi zostać niezbędnikiem każdej dworskiej biblioteki. I basta. Życzyłbym sobie, aby wszystkie kolejne moje zdania bardziej ambitnymi były, by choć częściowo oddać ducha tegoż dzieła.

Tak miał w „Panu Tadeuszu” napisać przed laty Adam Mickiewicz. W dzisiejszej lekcji stylu omówimy kilka zagadnień związanych z dworem drewnianym. Kilka, ponieważ trzy poprzednie lekcje dotyczące projektu, bryły dworu i portyku w całości tyczą się również dworów z drewna. Dziś, tak jak obiecałem w tekście o materiale budowlanym, poświęcę oddzielny tekst temu budulcowi.

W zasadzie Józef Brandt nie powinien się dziś znaleźć w tym miejscu. Artysta ten tworzył genialne obrazy batalistyczne osadzone w XVII wieku obrazujące walki kozacko-tatarskie i wojny szwedzkie z tejże epoki („Chodkiewicz pod Chocimiem”, „Odbicie jasyru”). Malował sceny historyczno-rodzajowe takie jak „Wyjazd Jana Sobieskiego na polowanie” i w dalszej kolejności dopiero sceny rodzajowe.

Czy na początku XXI wieku można budować dwory? Wśród osób zainteresowanych odpowiedzią na to pytanie panują różne, często skrajne, opinie – miała napisać w 2006 roku Barbara Nahorny w pierwszej poważnej publikacji traktującej o tym zagadnieniu, a mianowicie w „Nowych obliczach polskiego dworu” wydanych przez wydawnictwo „migut media”. Autorka nie udziela jednak odpowiedzi wprost. W Internecie, radiu, literaturze można co jakiś czas napotkać wypowiedzi osób zainteresowanych tematem, jednak do tej pory nie zebrano tych najważniejszych opinii w jednym miejscu. Redakcja portalu budujemydwor.pl postanowiła uzupełnić tę lukę przytaczając czytelnikom wypowiedzi wspomnianej pani oraz panów Komudy, Rydla, Kowalskiego, Jaroszyńskiego i innych.

 Prezentujemy mały słownik architektoniczny opiewający w najważniejsze pojęcia związane z architekturą polskiego dworu.

Tak więc brak ogromnych funduszy dla prawdziwego miłośnika dworu, nie będzie przeszkodą. Dwór może mieć i 120 i 1200m2, może mieć na podłogach marmury, lub sosnowe deski, wreszcie może być umeblowany mahoniowymi XVIIIw antykami, lub stylowymi kopiami z początków XXw.

Dziś nikt nie wyobraża sobie dworu polskiego bez tradycyjnych, centralnie usytuowanych na elewacji frontowej dwóch albo czterech kolumn podpierających klasycystyczny fronton. Jeszcze w XVII wieku nie było to jednak takie oczywiste.

Mimo oczywistego pierwszego wrażenia, książka nie jest typowym albumem pełnym zdjęć. Choć tych jest w nim oczywiście najwięcej. Jedno jest pewne – winna ona znaleźć się w domowej bibliotece wszystkich osób budujących dwory, remontujących istniejące lub po prostu interesujących się nimi na co dzień.

Artur Sudak to współczesny artysta malarz. Choć muszę przyznać, że z jego obrazów nie da się odczytać tej naszej współczesności. Przedstawiają one zapomniane sytuacje, sceny rodzajowe, martwą naturę oraz architekturę. Tę ostatnią w większości reprezentują polskie dwory i to jej głównie poświęcimy uwagę.

Józef Chełmoński to malarz znany wszystkim doskonale z takich obrazów jak przedstawiający bitwę z czasów Konfederacji Barskiej „Kazimierz Pułaski pod Częstochową” czy dzieł, których tematem są rozmaite scenki rodzajowe, a także słynnych, końskich „czwórek” i „trójek”. Warto pamiętać, iż spod pędzla tego artysty wyszły również dwa wizerunki dworów polskich.

Choć Włodzimierz Tetmajer malował głównie wiejskie sceny rodzajowe, pejzaże oraz polichromie kościelne; to wśród dzieł przez niego namalowanych odnaleźć możemy dwa obrazy przedstawiające dwór polski.

Tradycyjną i najczęściej stosowaną bryłą dworu jest forma czworograniasta. Z historii architektury dworkowej moglibyśmy przytoczyć oczywiście wiele odstępstw od tej zasady, jednak dla nas najważniejszy w rozważaniach jest zawsze punkt wyjścia, a raczej tak jak w tym wypadku - wejścia w dane zagadnienie.

Już za życia malarki jej realistyczno-impresyjna sztuka uważana była za należącą do przeszłości...